Verby die  Die Theewaterskloofdam (foto regs) en dan verder met die  R62 omdat dit so mooi is al langs die berge af en die Kleinkaroo is pragtig. Maar ai, ons het nie rekening gehou met al die padwerke nie. Vanaf duskant Aston tot regdeur die hoofstraat van Montagu is dit net een groot uitgrawing ! Dit gaan seker ʼn jaar of wat neem voordat daardie pad weer rybaar is. By Barrydale staan oral motors voor die verskeidenheid eetplekkies en verder aan by Ronnie se Sex Shop maak ʼn paar manne keelnat. Ladysmith met sy pragtige Victoriaanse huise fassineer my altyd en ons ry eers ʼn draai deur die dorp. Op Calitzdorp sit die winkelstoepe vol mense en die ander drentel rond. Dis mos Vrydagmiddag en almal kom koop ietsie vir die naweek.

Die Huisrivierpas , net duskant Calitzdorp, is seker een van die mooiste bergpasse in die Kleinkaroo en bring spesiale herinneringe. As klein seuntjie op die agtersitplek van my pa se 1951 Ford Consul , is ek die eerste keer oor die pas. Die amperste tweespoor grondpad met loodreg kranse op sommige plekke, die Consul wat klippe skop soos my pa hom teen die steil opdraandes in eerste rat laat uitbeur en my ma se benoude gilletjies. Ons het die vorige aand in die Seweweekspoort langs ʼn riviertjie geslaap – ek en my broer in die Consul en my pa en ma op ʼn matras buite langs die vuurtjie.

Die Kleinplasie karavaanpark in Oudtshoorn is ons oornag plek en spog met die mooiste en skoonste badkamers. Ons stap teen skemeraand deur die dorp met sy mooi ou huise. Daar is darem iets aan ʼn Karoo huis wat mens nie op ander plekke kry nie.

Die volgende dag ry ons deur De Rust waar mense op die stoepe van eetplekkies koffie drink en ontbyt eet. Ons druk deur tot op Willowmore en is verbaas om te sien hoe bedrywig die plekkie is. Die eetplek, Sophie’s Choice is stampvol en ons eet ontbyt langsaan my Belly’s. Die eienares vertel dat die dorp baie gewild is en geen huise in die mark is nie.

Aberdeen is ʼn ander storie. Die dorp lyk verlate en afgeleef. Tog was dit een van die juwele van die Karoo op sy dae. Die kerk se toring is skeef. Hoe het dit gebeur ? Die dorp spog egter met die mooiste volsruispaleise en ander indrukwekkende geboue . Die landroskantoor is een van die geboue wat mens se verbeelding aangryp. Daar loop ʼn storie dat die gebou vir Cradock bedoel was maar dat ʼn amptenaar Aberdeen verkeerdelik aangewys het en eers nadat dit klaar gebou was die fout agtergekom het.

Carmen Villa en Pagel House is twee van die volstruispaleise wat uitstaan en is om en by 1897 gebou. Frank Wilke ( nie die sirkusbaas nie), ryk besigheidsman van Aberdeen, koop destyds die sirkus diere van die bekende sirkusbaas William Pagel toe hy in 1947 tot sterwe kom en maak een van die grootste privaat dieretuine in die land. Wilke koop die bekende Claremont House en verander dit na Pagel House ter ere van sy vriend , William Pagel. Aberdeen het selfs sy eie busdiens gehad , bedryf deur GM Schmolle.

Graaff Reinet bly ʼn indrukwekkende plek met die pragtige NG kerk in die middel van die dorp. Ons het nie tyd om rond te loop nie en vat die pad Cradock toe. Die Oos Kaap het seker van die mooiste natuurtonele. Die pragtige NG kerk van Cradock is iets wat ek nog graag wil gaan besigtig maar die son trek water en Queenstown lê nog vêr.

Op Tarkastad hou ons stil om bene te rek en dit word nou sterk skemer. Ek vra daar vir ʼn jong boer van die omgewing waar die Valschfontein is waar ons gaan oorstaan. Nee sê hy, nog nooit van so ʼn plek gehoor nie ! Toe weet ek sommer ons het nou moeilikheid en dit word donker. Ek het later agtergekom die plek lê 60 km noord van Queenstown op die N6 in die rigting van Sterkstroom. Na ʼn gesoek en gesukkel oornag ons op karavaanplek met die naam Suntsani sewe km buite Queenstown op die Dordrecht pad. Ek het nooit die eienaar persoonlik ontmoet nie en is ingelaat met ʼn hekkode en die R150 oorstaantarief onder ʼn stukke seep in die badkamer gelos. Die ablusiegeriewe was splinternuut met baie warm water. Die nagtemperatuur het by minus drie gaan draai !

Ons gooi die volgende oggend brandstof op Dordrecht in. Alles is verlate. Tot die pragtige NG kerk. Dis nou ʼn dorp wat mens weemoedig maak. In die 1970’tigs het ek eendag ʼn boerevergadering bygewoon en alles was toe nog mooi. Dis ʼn pragtige oggend en ons roete neem ons oor Indwe, Elliot, Ugie, Maclear, al langs die Drakensberge af. Dis seker een van die mooiste gedeeltes in ons land. Ongelukkig is daar padwerke op die roete en dis elke paar kilometers stop en ry. Oor drie jaar sal dit ʼn mooi pad wees. Die dorpies het ook baie agteruitgegaan. Duskant Maclear trek ons van die pad af om ontbyt te maak en koffie te drink.

By een van die stoppe praat ek met ʼn omie wat ook op pad Port Shepstone toe is en hy sê daar is verdere padwerke anderkant Maclear tot in Matatiele en dat hy oor Tsolo ry om by die N2 uit te kom wat hom direk Kokstad toe neem. Ons maak toe ook so. Dis ʼn pad wat ek baie jare laas gery het met seker een van die langste bergpasse op ons hele roete. Dis nog ʼn ou Transkeipad en mens ry tussen die landerye en klein dorpies deur. By Kokstad trek ons af vir koffie. Dis Sondagmiddag en almal is op pad êrens heen. Dis woelig. Meer as twintig jaar gelede het ek baie in die Mount Currie Motel geslaap maar toe was dinge anders.

Ons ry verder met die N2 deur die pragtige natuurlike woude van Ingele met sy inheemse geelhout bome, verby Harding in die rigting van Port Shepstone. Dis Suid Natal op sy beste met die diep klowe en die baie Zoeloe gehuggies. Ons ry Port Shepstone binne en hou Noord al langs die kus tot by Banana Beach totdat ons die ingang van Lalanathi karavaanpark sien. Hier bly ons vir twee nagte oor. Dis ʼn familiebesigheid en die mense dra ons op hul hande. Tipies Suidkus met sy welige subtropiese plantegroei en die warm Indiese oseaan wat mens in die agtergrond hoor brul. Vanaand sal ons net een kombers nodig hê teenoor die drie van gisteraand op Queenstown. Die oggendsonnetjie skyn warm en ʼn T-shirt en kortbroek is voldoende. Ek verneem na ʼn plek waar ons lekker tuisgemaakte Natalse Indiese kerrie kan gaan koop. So sewe kilometers teen die pad af is “Indian Delight” waar die vrou vir ons ʼn goeie porsie Indiese skaapkerrie in ʼn bak uitskep. Vanaand is dit kerrietyd ! Haar samoesas , gemaak met die fynste deegbeslag, is so lekker dat ek weer terugdraai om nog te koop nadat ek die eerste een geproe het.

Ons besluit om vir ʼn paar dae op Port Edward te gaan staan. In ons jonger dae het ons gereeld met die kinders daar gaan kamp. Net drie kilometers duskant Port Edward is die afdraai na die TO Strand Karavaanpark. Dis ʼn vyfster park met die pragtigste inheemse bome en spog ook met die mooiste strand aan die Suidkus. Dis buite seisoen en ons en sewe ander kampeerders het die hele plek vir onsself. Ek het eers die volgende oggend besef dat die trop uitgeslape apies ons bewegings fyn dophou en dat ʼn familie kolganse ons bure is. Dan is daar ook nog so twaalf wilde mak katte wat rondhang vir ietsie om te eet. Baie voëls ook. Ons moes egter eers gewoond raak aan die skemerte wat al hier van vyfuur se kant begin toesak.

Foto links: Port Edward se strand.

So ʼn entjie weg staan een van daardie kampeerders wat sommer vir drie maande op ʼn slag kamp en die hele land deurkruis. Hy het sy huis op Dwarskersbos verkoop omdat die maandelikse munisipale heffings op sy eiendom onbekostigbaar geword het. Nou bly hy hier vir R2300 per maand , alles ingesluit. Ons sou nog baie sulke seniors raakloop. Die volgende dag waag ek om te gaan swem maar die seewaters van Natal is te sterk vir my bene en vir Australië sien ek nie kans nie.

Daar is baie om te doen in die omgewing van Port Edward. Die Beaver Creek Coffee Estate is die mees suidelike koffieplaas in Afrika en lê hoog in die heuwels agter Port Edward. Daar kan mens lekker vars koffie gaan drink. ʼn Entjie aan op dieselfde pad draai jy links af na die plaas Clearwater van die Abbot familie. Die plaas grens aan die Umtavuna rivier, die onderste gedeelte van die bekende Oribi Gorge asook die 3257 ha Umtavuna natuurreservaat ( hierdie reservaat is wêreldbekend vir sy plantegroei en bevat blykbaar ʼn groter verskeidenheid plantspesies as die Kaapse fynbosstreek ). Orals is staproetes langs die Gorge af met sy fantastiese uitsig. Ons kom ʼn groot trop wilde bobbejane teë en dis interessant hoe hulle vir ons wegkruip agter die plante maar ons nooit uit die oog verloor nie. Die Abbotts het ʼn klein restaurant en ons eet die heerlikste tuisgemaakte sop en ʼn koue Hansa.

Ek wens ek weet meer van die geskiedenis van die ou dorpie wat na ou Generaal Wepener vernoem is. Voor die stadsaal (foto links) is daar ʼn bronsbeeld van die ou boeregeneraal, so tussen die rommel en die lang gras. Die stadsaal, in 1929 gebou, is in ʼn toestand van uiterse verwaarlosing , die regterkanse vleuel deur ʼn brand verwoes. Dit was ʼn pragtige gebou op sy dae en mens wonder hoe was dit moontlik om so ʼn grandiose gebou op ʼn plekkie soos Wepener te regverdig. Die deure hang skeef en ek stap die gebou binne en verwonder my aan die kandelare wat uit die geperste staal plafon hang. Op die verhoog hang nog stukke van die groot blou gordyn. Agter is die galery met die trappe op na die kloktoring. Hoeveel konserte en gebeurtenisse het nie oor die jare hier plaasgevind nie? Die houtvloer is nog pragtig behoue. Is dit dan moontlik dat ʼn gemeenskap so ʼn bate net so kan los om agteruit te gaan en dit nie self gebruik nie al kom dit uit ʼn kultuurgroep uit die vorige bedeling.?

Ons ry deur die dorp maar sien nie een blanke persoon nie. Harde musiek stroom uit sekere klein besighede. Ek sal nie weer hier aanry nie want die agteruitgang is net te ontstellend. Ek voel bedruk.

So 29 km verder links wys die bordjie : Van Stadensrus. Ek sien die Caledon Natuurreservaat en die Welbedachtdam is nie vêr daarvandaan nie. Die ou gehuggie bestaan hoofsaaklik uit ʼn paar huise en ʼn polisiekantoor. Wat my egter fassineer is die ou Van Stadens Hotel , gebou in 1929 (foto onder).

Dit is baie verwaarloos maar moes ʼn pragstuk op sy dae gewees het. Wie het so ʼn mooi gebou daar opgerig en hoekom ? Die oorspronklike hoofingang en portaal is nou ʼn begrafnisonderneming.

Ons ry by Zastron verby maar draai by Rouxville in. In die hoofstraat is kafee en eetplekkie met ʼn groen geverfde 1939 boggelrug Ford as deel van die blomtuin.

Waar het daai Ford in sy dae rondgehardloop en hoe het hy binne geruik toe sy eienaar die eerste keer op sy nuwe leerbekleedsels agter die groot stuurwiel inskuif ? Het die antie ʼn wyerand hoed opgehad ?

Aliwal-Noord lê voor ons. Ons ry oor die ou brug, oor die magtige Oranje, op met die bultjie, die dorp se hoofstraat binne. Ons kry slegs een plek waar dit lyk of mens kan koffie drink. Waar is die dae toe mens in die pragtige warm swembaddens kon ontspan en saans in die kampplek om ʼn braaivleisvuur kon staan. Dis ʼn besige plek maar verwaarloos. Nee wat, ons stoot maar aan in die rigting van Burgersdorp met sy pragtige ou kerke. Terwyl Martie voorrade aanvul by die Spar sit ek in die Camper die wêreld en bekyk. Orals sien jy mense doelloos rondstaan  terwyl sommige jong mense in ʼn vullisdrom rondkrap. Dinge gaan hier swaar soos maar orals op die platteland. Hierdie is nie goed vir ons land nie.

Ons neem die R391 en draai later regs op die R56 en ry deur Steynsburg. Vroeër dae kon mens die lekkerste pasteitjies by ʼn tuisnywerheid koop. Ons ry al met die hoofstraat langs en draai regs op pad Middelburg toe. Die Groot Karoo maak voor ons oop en berge en koppe is pragtig. Dit raak laat en ons stop nie in Middelburg nie. Oor die pragtige Loodsbergpas ry ons, af in die uitgestrekte vlakte. ʼn Week nadat ons oor die pas is, het dit met die groot koue toegesneeu. Ons slaap in die Profcon Country Cottage karavaanpark in die middel van Graaff-Reinet en vertrek vroeg die voggende oggend om op Aberdeen ontbyt te eet. Daar is net een plek in die hele dorp met ʼn eetfasiliteit, die Blue Door. Ons sit op die stoep. Langs ons is harde steurende musiek. Ek stap oor en ontmoet ʼn man van Ethiopië wat sy broer se winkel bestuur. Hy verkoop komberse, skoene en allerhande snuisterye en bly in ʼn kamer agter die winkel. ʼn Heel aangename ou, hy vertel die meeste mense van daardie land is Christenmense.

Aberdeen het nie eens ʼn ordentlike groot winkel nie en oral staan mense rond. Die vrou by die eetplek vertel snaakse mense kom bly daar want behuising op die dorp is goedkoop en hulle kry gewoonlik ʼn maatskaplike toelaag. Die pragtige ou wonings van vervloë dae is egter iets besonders. Hoe kan so ʼn eens vooruitstrewende dorp so agteruitgaan.

Duskant Willowmore ry ons by die Beervleidam verby. Ek het nog nooit daar water gesien nie. Ons ry hierdie keer Willowmore mis maar draai af en ry deur Uniondale. Mooi skoon en pragtig met heelwat eetplekke. Verby die skoolkoshuis waar ek en Danie Lombard altyd die aand geslaap het voor die Karoo to Coast bergfietswedren na Knysna. ( Danie is die ou wat al die meeste hierdie wedren gery het, al vyftien van hulle !)

Duskant Middelburg (foto links) is dit mooi wêreld.

Die Outeniqua bergpas bly maar indrukwekkend met George wat daar doer onder uitstrek. Oor die jare het George in ʼn baie mooi plek ontwikkel. Ons is lus vir koffie en ry eers by die De Bakke restaurant daar onder langs die rivier op Grootbrak aan. Nie ʼn plek wat ek sal aanbeveel nie behalwe as jy dit in die aand besoek sodat mens nie kan sien hoe slodderig dit is nie. Dis altyd ʼn mooi stuk pad van Mosselbaai Kaap toe. Die N2 is in ʼn goeie toestand. Ons stop weer by Riviersonderend se nuwe fasiliteit soos jy die dorp van daardie kant af inry. Toe ons by Caledon kom word dit skemer en oor Grabouw ry ek moeilik. Dis darem altyd ʼn lekker gevoel as mens bo-op Sir Lowryspas kom en jy kyk so oor Valsbaai. Dis 21 Junie en ons is weer tuis !